Viêm khớp gối ở tuổi trung niên

Viêm khớp gối là gì?

Viêm khớp gối là tình trạng viêm tại khớp gối, có thể xuất phát từ việc sụn khớp bị tổn thương hoặc từ các phản ứng miễn dịch không mong muốn của cơ thể. Tình trạng này dẫn đến đau, sưng, và mất đi khả năng vận động linh hoạt của khớp. Viêm khớp gối có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng thường gặp nhất ở người trung niên và cao tuổi, đặc biệt là những người có lối sống ít vận động, thừa cân hoặc có tiền sử chấn thương đầu gối.

Nguyên nhân viêm khớp gối ở tuổi trung niên

1. Thoái hóa khớp: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của viêm khớp gối ở tuổi trung niên. Khi cơ thể lão hóa, sụn khớp mất dần tính đàn hồi và khả năng tự phục hồi, dẫn đến việc xương dưới sụn bị mài mòn. Thoái hóa khớp là quá trình diễn ra tự nhiên nhưng có thể diễn ra nhanh hơn nếu có các yếu tố tác động như thừa cân hoặc các chấn thương.
2. Chấn thương khớp gối: Các chấn thương do tai nạn, chơi thể thao, hoặc các hoạt động vận động nặng có thể gây tổn thương sụn khớp và dây chằng ở khớp gối. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, các tổn thương này có thể dẫn đến viêm khớp mạn tính.
3. Thừa cân và béo phì: Trọng lượng cơ thể lớn khiến khớp gối phải chịu tải trọng lớn hơn, làm tăng nguy cơ thoái hóa sụn khớp. Mỗi khi bước đi, lực tác động lên đầu gối có thể lớn gấp 3-5 lần trọng lượng cơ thể, do đó việc duy trì cân nặng hợp lý là rất quan trọng để phòng ngừa viêm khớp gối.
4. Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy những người có tiền sử gia đình bị viêm khớp sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, điều này có thể liên quan đến đặc điểm cấu trúc của khớp hoặc sự khác biệt trong quá trình chuyển hóa.
5. Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp, gút hay lupus cũng có thể gây viêm khớp gối. Những bệnh lý này thường đi kèm với tình trạng viêm toàn thân và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe khớp.

Triệu chứng của viêm khớp gối

Các triệu chứng của viêm khớp gối có thể xuất hiện dần dần và trở nên rõ rệt theo thời gian. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp:

• Đau nhức: Đau khớp gối thường xuất hiện khi vận động, đặc biệt là khi đi bộ, đứng lâu hoặc leo cầu thang. Cơn đau có thể tăng lên vào buổi tối hoặc sau khi thực hiện các hoạt động gắng sức.
• Sưng và nóng đỏ: Vùng khớp bị viêm có thể sưng tấy, nóng và có cảm giác đau khi chạm vào. Đây là dấu hiệu của việc viêm nhiễm và tăng dịch khớp tại vùng bị tổn thương.
• Cứng khớp: Tình trạng cứng khớp xảy ra rõ rệt nhất vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi nghỉ lâu. Người bệnh thường mất vài phút đến nửa giờ để khớp trở nên linh hoạt hơn.
• Hạn chế vận động: Khả năng co duỗi và di chuyển của khớp gối bị giảm, gây khó khăn khi di chuyển hoặc thực hiện các động tác như cúi xuống, đứng lên.
• Tiếng kêu khi vận động: Khi di chuyển, có thể nghe thấy tiếng kêu “lục cục” tại khớp gối, đây là dấu hiệu của sự mất đồng nhất trong cấu trúc sụn khớp.

Phương pháp điều trị viêm khớp gối hiệu quả

1. Dùng thuốc giảm đau và kháng viêm: Thuốc giảm đau như paracetamol hoặc thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen có thể giúp giảm đau nhanh chóng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ lên dạ dày và gan thận.
2. Vật lý trị liệu: Các bài tập tăng cường sức mạnh cho cơ đùi, cơ bắp chân có thể giúp giảm áp lực lên khớp gối, giúp khớp vận động linh hoạt hơn. Thêm vào đó, các phương pháp như chiếu tia hồng ngoại, siêu âm cũng có thể giúp giảm đau và giảm viêm.
3. Tiêm corticosteroid hoặc acid hyaluronic: Trong trường hợp viêm nhiễm nặng, tiêm corticosteroid vào khớp có thể giúp giảm đau nhanh chóng. Ngoài ra, tiêm acid hyaluronic cũng là phương pháp bổ sung dịch khớp, giúp bôi trơn khớp gối và giảm đau.
4. Chế độ dinh dưỡng: Chế độ ăn uống hợp lý, bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D và omega-3 rất quan trọng cho sức khỏe xương khớp. Các thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, cá ngừ, và các loại hạt có thể giúp giảm viêm hiệu quả.
5. Giảm cân và duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân không chỉ giúp giảm áp lực lên khớp gối mà còn giúp cải thiện khả năng vận động. Để đạt được kết quả tốt, người bệnh có thể kết hợp giữa chế độ ăn kiêng và tập luyện phù hợp.
6. Phẫu thuật (trong trường hợp nghiêm trọng): Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả, phẫu thuật thay khớp gối hoặc sửa chữa sụn khớp có thể được cân nhắc. Đây là phương pháp điều trị cuối cùng, thường chỉ áp dụng khi các cơn đau trở nên không thể kiểm soát và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động.

Phòng ngừa viêm khớp gối ở tuổi trung niên

• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập luyện thường xuyên, đặc biệt là các bài tập tăng cường cơ bắp và vận động khớp gối nhẹ nhàng giúp duy trì sức khỏe khớp. Các hoạt động như bơi lội, đạp xe và đi bộ nhẹ rất tốt cho khớp gối.
• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý là yếu tố quan trọng giúp giảm áp lực lên khớp gối và ngăn ngừa thoái hóa khớp.
• Bảo vệ khớp khi vận động: Nếu bạn thường xuyên tham gia các môn thể thao có nguy cơ chấn thương cao, hãy bảo vệ đầu gối bằng cách đeo dụng cụ bảo vệ và luôn khởi động kỹ trước khi tập luyện.

Khi bị viêm khớp, bên cạnh việc tuân thủ các phương pháp điều trị và chăm sóc sức khỏe đúng cách, người bệnh cũng cần lưu ý tránh những hành động có thể làm trầm trọng hơn tình trạng viêm.

1. Không nên lười vận động

Nhiều người bị viêm khớp thường e ngại vận động do lo sợ gây đau nhức. Tuy nhiên, việc ít vận động có thể làm cứng khớp, giảm khả năng linh hoạt và làm yếu các nhóm cơ hỗ trợ khớp. Đặc biệt, các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga và các bài tập giãn cơ nhẹ có thể giúp khớp vận động tốt hơn, giảm đau và ngăn ngừa thoái hóa.

2. Không nên thực hiện các động tác gây áp lực lớn lên khớp

Một số động tác như chạy bộ, nhảy, hoặc mang vác vật nặng có thể gây áp lực lên khớp và làm tình trạng viêm khớp trở nên trầm trọng hơn. Người bệnh nên tránh các hoạt động quá sức, đặc biệt là các động tác đòi hỏi khớp chịu lực lớn, vì chúng có thể làm tổn thương sụn khớp nhiều hơn.

3. Không tự ý sử dụng thuốc

Dùng thuốc giảm đau và kháng viêm là cần thiết khi bị viêm khớp, nhưng việc tự ý sử dụng thuốc hoặc lạm dụng thuốc mà không theo chỉ định của bác sĩ có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng như viêm loét dạ dày, suy gan, và suy thận. Nếu cần dùng thuốc, bạn nên đến gặp bác sĩ để được kê đơn và hướng dẫn sử dụng đúng cách.

4. Không ngồi hoặc đứng quá lâu

Việc giữ nguyên một tư thế quá lâu, chẳng hạn như ngồi hoặc đứng trong thời gian dài, có thể khiến khớp bị cứng và đau nhức hơn. Đối với người làm việc văn phòng hoặc đứng nhiều, nên cố gắng thay đổi tư thế sau mỗi 30 phút, hoặc đứng dậy di chuyển nhẹ nhàng để tránh căng cứng khớp.

5. Không ăn uống thiếu khoa học

Chế độ dinh dưỡng không hợp lý, như tiêu thụ nhiều đồ ăn chứa dầu mỡ, đường, hoặc đồ uống có cồn, có thể làm gia tăng tình trạng viêm trong cơ thể và khiến viêm khớp nặng hơn. Người bị viêm khớp nên tránh thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhanh, và tăng cường bổ sung thực phẩm giàu omega-3, vitamin D, canxi để hỗ trợ sức khỏe khớp.

6. Không nên để căng thẳng tinh thần kéo dài

Căng thẳng có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng đau nhức của viêm khớp. Khi cơ thể căng thẳng, các hormone gây viêm tăng cao, làm tình trạng viêm ở khớp nặng hơn. Người bệnh nên tìm cách thư giãn như tập thở sâu, thiền, yoga, hoặc tham gia các hoạt động giải trí nhẹ nhàng để cải thiện tâm trạng.

7. Không bỏ qua việc kiểm soát cân nặng

Thừa cân gây áp lực lên khớp, đặc biệt là các khớp chịu trọng lực như đầu gối, hông và cột sống, làm gia tăng nguy cơ thoái hóa khớp và viêm khớp. Người bệnh viêm khớp cần kiểm soát cân nặng hợp lý, không nên ăn uống quá mức và tập thể dục nhẹ nhàng để giảm áp lực lên khớp.

8. Không nên ngại đến gặp bác sĩ

Một sai lầm phổ biến là chỉ tìm đến bác sĩ khi triệu chứng trở nên nghiêm trọng. Tuy nhiên, viêm khớp là một bệnh lý cần được theo dõi và điều trị dài hạn. Người bệnh nên tái khám định kỳ để bác sĩ có thể theo dõi tiến triển của bệnh, điều chỉnh thuốc và tư vấn các biện pháp chăm sóc phù hợp nhằm ngăn ngừa bệnh trở nặng.

Việc hiểu và tránh những thói quen không tốt khi bị viêm khớp có thể giúp người bệnh giảm đau nhức, kiểm soát triệu chứng tốt hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Viêm khớp gối ở tuổi trung niên có thể được kiểm soát tốt nếu phát hiện sớm và có biện pháp điều trị, chăm sóc phù hợp. Hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa khi có triệu chứng để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Đặt hẹn khám các bệnh lý cơ xương khớp với BS.CKII. NGUYỄN TÔN NGỌC HUỲNH, hơn 20 năm kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị các bệnh lý chuyên sâu về cơ xương khớp.