Đau thần kinh tọa: đừng nhầm lẫn với đau lưng thông thường

Đau thần kinh tọa là tình trạng đau do tổn thương hoặc kích thích dây thần kinh tọa – dây thần kinh dài nhất trong cơ thể kéo dài từ phần dưới cột sống đến tận gót chân. Tuy nhiên, triệu chứng đau thần kinh tọa dễ bị nhầm lẫn với đau lưng thông thường, dẫn đến sự chủ quan và bỏ qua việc điều trị. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ về căn bệnh này và cách phân biệt nó với đau lưng thông thường.

1. Đau thần kinh tọa là gì?

Đau thần kinh tọa (sciatica) là tình trạng đau xuất phát từ dây thần kinh tọa, gây đau nhức lan từ phần dưới thắt lưng qua hông, đùi và có thể kéo dài xuống chân. Đa số các trường hợp đau thần kinh tọa xảy ra khi dây thần kinh này bị chèn ép do thoát vị đĩa đệm, gai cột sống hoặc hẹp ống sống.

2. Nguyên nhân của đau thần kinh tọa

Có nhiều nguyên nhân gây ra đau thần kinh tọa, phổ biến nhất là:

• Thoát vị đĩa đệm: Khi đĩa đệm giữa các đốt sống bị trượt ra ngoài, phần nhân nhầy đĩa đệm có thể chèn ép vào dây thần kinh tọa, gây đau.
• Gai cột sống: Tình trạng này xảy ra khi cột sống hình thành các mỏm xương dư thừa do thoái hóa, gây chèn ép lên dây thần kinh tọa.
• Hẹp ống sống: Khi không gian trong ống sống bị hẹp lại, dây thần kinh tọa có thể bị chèn ép, dẫn đến đau nhức.
• Viêm khớp: Các tình trạng viêm như viêm khớp có thể gây áp lực lên dây thần kinh tọa.
• Nguyên nhân khác: Ngoài ra, việc ngồi lâu, ít vận động, hoặc chấn thương cột sống cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ đau thần kinh tọa.

3. Triệu chứng của đau thần kinh tọa

Đau thần kinh tọa có một số triệu chứng điển hình để phân biệt với đau lưng thông thường:

• Đau lan tỏa từ lưng dưới xuống chân: Đây là dấu hiệu đặc trưng của đau thần kinh tọa. Cơn đau có thể bắt đầu từ phần thắt lưng, lan qua hông và dọc theo đùi, thậm chí kéo dài xuống tận bàn chân.
• Cảm giác tê hoặc yếu ở chân: Bệnh nhân có thể cảm thấy chân bị tê hoặc yếu, đặc biệt là ở một bên của cơ thể.
• Đau tăng khi vận động: Các hoạt động như đứng lâu, ngồi lâu, hoặc thay đổi tư thế có thể làm tăng cơn đau.
• Đau rát hoặc như có dòng điện chạy qua: Đau thần kinh tọa thường là cảm giác rát, nhức hoặc đau nhói, đôi khi là cảm giác như bị điện giật dọc theo đường đi của dây thần kinh.

4. Đau thần kinh tọa và đau lưng thông thường: Sự khác biệt

Đau thần kinh tọa thường kéo dài xuống hông và chân, có tính chất lan tỏa theo đường dây thần kinh, trong khi đau lưng thông thường thường chỉ giới hạn ở vùng lưng và không lan ra các khu vực khác. Ngoài ra, đau thần kinh tọa có thể gây yếu hoặc tê chân, trong khi đau lưng thông thường ít có triệu chứng này.

5. Chẩn đoán đau thần kinh tọa

Để chẩn đoán đau thần kinh tọa, bác sĩ thường yêu cầu các xét nghiệm sau:

• Chụp X-quang: Giúp xác định các vấn đề về xương như gai xương hoặc thoái hóa đốt sống.
• Chụp MRI hoặc CT scan: Để xác định chính xác vị trí dây thần kinh bị chèn ép, đồng thời phát hiện thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống, hoặc các vấn đề khác về cột sống.
• Kiểm tra thần kinh và vận động: Bác sĩ có thể kiểm tra phản xạ và sức mạnh của chân, cũng như yêu cầu bệnh nhân thực hiện một số động tác để xác định mức độ ảnh hưởng của bệnh.

6. Điều trị đau thần kinh tọa

Điều trị đau thần kinh tọa phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng. Các phương pháp điều trị phổ biến bao gồm:

• Nghỉ ngơi và thay đổi thói quen vận động: Nghỉ ngơi, tránh các hoạt động gây áp lực lên dây thần kinh tọa, và duy trì tư thế đúng khi ngồi hoặc đứng.
• Thuốc giảm đau và chống viêm: Các loại thuốc giảm đau như ibuprofen, naproxen và paracetamol có thể được dùng để giảm viêm và đau.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ bắp vùng thắt lưng và mông có thể giảm chèn ép lên dây thần kinh tọa.
• Tiêm steroid: Tiêm corticosteroid vào khu vực gần dây thần kinh tọa để giảm viêm và giảm đau.
• Phẫu thuật: Nếu các biện pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để giảm áp lực lên dây thần kinh tọa. Các phương pháp phẫu thuật như loại bỏ đĩa đệm bị thoát vị hoặc loại bỏ gai xương thường được áp dụng.

7. Lưu ý khi điều trị đau thần kinh tọa

Khi điều trị đau thần kinh tọa, bệnh nhân nên chú ý các điểm sau:

• Thực hiện bài tập đúng cách: Tránh các bài tập gây áp lực lên cột sống và dây thần kinh tọa.
• Duy trì tư thế ngồi, đứng đúng: Giữ lưng thẳng khi ngồi, tránh ngồi quá lâu hoặc ngồi cúi gập người.
• Không tự ý dùng thuốc: Việc tự ý dùng thuốc hoặc tăng liều không đúng hướng dẫn của bác sĩ có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm.

8. Phòng ngừa đau thần kinh tọa

Các biện pháp phòng ngừa đau thần kinh tọa bao gồm:

• Tăng cường cơ bắp: Thực hiện các bài tập tăng cường cơ lưng, bụng và mông giúp hỗ trợ cột sống.
• Tránh nâng vật nặng sai cách: Khi nâng vật nặng, hãy giữ lưng thẳng và dùng lực từ chân thay vì cúi người.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân gây áp lực lớn lên cột sống và dây thần kinh tọa, tăng nguy cơ chấn thương.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập như đi bộ, bơi lội hoặc yoga giúp tăng cường sự linh hoạt và giảm nguy cơ đau thần kinh tọa.

Tóm lại, đau thần kinh tọa không chỉ là tình trạng đau lưng thông thường mà còn liên quan đến sự tổn thương hoặc chèn ép dây thần kinh tọa, gây đau dọc theo cột sống và chân. Nhận biết sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, giảm thiểu ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Nếu bạn cảm thấy đau kéo dài, đặc biệt là đau lan xuống chân, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Đặt hẹn khám các bệnh lý cơ xương khớp với BS.CKII. NGUYỄN TÔN NGỌC HUỲNH, hơn 20 năm kinh nghiệm chẩn đoán và điều trị các bệnh lý chuyên sâu về cơ xương khớp.